توضیح تاب آوری
زندگی پیشِ روی ما و حیات اجتماعی و انسانی آن پیوسته دست خوش تغییر و تحول است. تاب‌آوری (Resiliency) مفهومی است که با تغییر شرایط پیوندی عمیق دارد .تحول و پویایی ما در گرو این تغییر است چرا که رکود منجر به فساد و تباهی می شود . درست مثل همین بیت از هوشنگ ابتهاج که می گوید:
آبی که برآسود زمینش بخورد زود
دریا شود آن رود که پیوسته روان است
تاب‌آوری در چنین شرایطی شرط لازم و کافی برای ادامه حیات به شکلی پویا ورود به رشد است. احتمالا همه ما در اطراف خود دیده ایم افرادی را که در بحران ها و تغییرات ناگهانی رشد می کنند و بهتر از قبل از دل آن بیرون می آیند و در سویی دیگر افرادی هم هستند در بحران ها ضعیف و شکننده می شوند. تفاوت این دو دسته افراد در ویژگی های تاب آورانه آنها است .
مفهوم تاب‌آوری
واژه تاب‌آوری از کلمه لاتین «resilio» به معنای برگشت به عقب مشتق شده است . تاب آوري(Resiliency) در مورد کسانی بکار می رود که در معرض خطر قرار می گیرند ولی دچار اختلال نمی شوند. از این رو شاید بتوان نتیجه گیري کرد که مواجه شدن با خطر شرط لازم براي آسیب پذیري هست اما شرط کافی نیست. تاب آوری یک مفهوم پیشگیرانه است . به این معنی که با آموزش تاب آوری و یادگیری مؤلفه های آن می توان درصد ابتلای افراد به آسیب های ناشی از بحران را تا حد چشمگیری کاهش داد و حتی افراد آسیب دیده را به میزان چشمگیری بهبود بخشید .
ویژگی افراد تاب‌آور
افراد درمقابل شرایط سخت و بحران زا هرکدام به شیوه ای پاسخ می دهند برخی دچار کج خلقی می شوند، غر میزنند ، ممکن است با دیگران پرخاشگری کنند . برخی دیگر مشکلات را درون خود ریخته ، بی حس می شوند . احساس درماندگی و ضعف می کنند ،منزوی و افسرده می شود . عده ای دیگر جایگاه قربانی را برمی گزینند شروع می کنند به سرزنش دیگران و محیط و شرایط و تمام انرژی خود را صرف توجیه کردن و شکایت از این و آن را می گذرانند و جملاتی از این دست که (این عادلانه نیست) و (نگاه کن با من چه کرده اند ) یا ( همه بد من را می خواهند ) را از این افراد زیاد می شنویم .
اما در این میان عده ای هستند که در تغییرات ناگهانی و بحران ها، خود را با واقعیت جدید احساسات خود را به سرعت مدیریت می کنند و با چالش های پیش رو رو به رو می شوند و تلاش می کنند با ارزیابی موقعیت و جمع آوری اطلاعات و همچنین تکیه بر توانایی های خود تهدیدها را به فرصت تبدیل کنند . آنها سریعاً به حالت نرمال بر می گردند و قوی تر از قبل رو به جلو حرکت می کنند.
- افراد تاب آور بسیار انعطاف پذیرند به سرعت با شرایط جدید منطبق می شوند و به همراه تغییرات پیشرفت می کنند . مهمتر از آن ، با بازگشت به حالت نرمال ، احساس اعتماد به نفس می کنند و در ساختن موقعیت های خوب مهارت دارند ،
- افراد تاب آور درک درستی از توانایی های خود دارند . هرگز در رابطه با توانایی های خود اغراق نمی کنند و اهدافی که دور از حوزه توانایی های آنها هست را انتخاب نمی کنند .
- افراد تاب آور اغلب در موقعیت های بحرانی و در تغییرات سریع می توانند به خوبی واکنش نشان دهند و به صورت فی البداهه عمل می کنند و به راحتی استرس خود را مدیریت می کنند.
اجتناب از واکنش قربانی
تفکر قربانی منجر به احساس درماندگی و خشم فروخورده از محیط و دیگران می شود . زیرا شما دیگران را در ایجاد زندگیِ بهتر مسئول می دانید .افراد قربانی هرگونه مسئولیتی را از خود سلب کرده و هرگز سهم خود را در اتفاق افتاده نمی بینند و هرگز تلاشی برای تغفییر الگو های مخرب خود ندارند . سرزنش دیگران نقش مهمی در نابودی زندگی شما ایفا می‌کند این امر منجر به عدم بازگشت شما به شرایط نرمال می شود .
تاب آوری به توانایی های زیر اشاره دارد :
- مقابله با سطح بالایی از تغیرات مداوم مخل .
- حفظ سلامتی و انرژی تحت فشار دائمی .
- قدرت تصمیم گیری و مهارت حل مسئله بالا تحت شرایط فشار.
- غلبه بر سختی ها .
- جایگزینی راهکارها و داده های جدی با مسیر های قبلی .
- مدیریت احساسات و هدایت آنها در مسیر درست.
- باز بودن به تجربه و علاقه مندی به یادگیری
در نهایت تاب آوری بیش از آنکه داشتن ویژگی خاص باشد . شامل انجام دادن کاری می شود . تاب آوری نسخه ای واحد برای همگان ندارد هرکس به قدر توان خود باید از توانایی هایش در راستای تبدیل تهدیدها به فرصت ها استفاده کند . و دانستن این نکته خیلی مهم است که هیچ کس جایگاه کنونی خود را ناگهانی بی هیچ دلیلی به دست نیاورده . برای رسیدن باید تلاش کرد و با سختی ها مواجه شد هر مانعی درس هایی برای یادگیری دارد .
