درمان نوروفیدبک
درمان نوروفیدبک گرچه ممکن است بیش از حد پیشرو به نظر برسد (در آن حسگرهای الکترونیک به سر شما وصل می‌شود)، بدون درد است و از چیزی که ممکن است به نظر برسد، کمتر ترسناک است. نوار یا الکترودهایی روی سر شما قرار می‌گیرند و بخش‌های مختلف مغز را پایش می‌کنند که این به جایی که قرار گرفته‌اند بستگی دارد. آنگاه از طریق بازخورد دیداری یا شنیداری، بیماران می‌توانند ببینند مغزشان چطور به محرک‌های مختلفی که درمانگر یا پژوهشگر به آن‌ها می‌دهد، واکنش نشان می‌دهد. واکنش‌ها از طریق نموداری برجسته می‌شوند، به شکلی که شخص می‌تواند ببیند به طور طبیعی چطور واکنش نشان می‌دهد. سپس بیماران در پی این درمان می‌توانند با فردی حرفه‌ای کار کنند تا علت این واکنش‌ها را درک کنند. این کار می‌تواند به بیماران کمک کند ریشه احساس‌های خود را بر اساس واکنش‌های طبیعی که ممکن است حتی متوجه آن نبودند، بهتر درک کنند. این مقاله انواع تکنیک‌های درمان نوروفیدبک، مزایا و کارآمدی آن و ملاحظات پیش از امتحان آن را پوشش می‌دهد.
انواع درمان نوروفیدبک
درمان نوروفیدبک در کمک به تشخیص یا درمان چند عارضه مختلف مؤثر واقع شده است و هر عارضه با نوع اندک متفاوتی از درمان نوروفیدبک در رابطه است. برای هر نوع، الکترودهای وصل شده به پوست به دنبال فرکانس‌های مغزی خاصی می‌گردند – که اساساً سرعتی است که امواج مغزی در آن منتشر می‌شوند – که می‌توانند نحوه واکنش فرد را نشان دهند. انواع مختلف فرکانس نشانگر انواع مختلف کارکردها یا واکنش‌های مغزی هستند.
نوروفیدبک فرکانس/برق
این ساده‌ترین و متداول‌ترین نوع درمان است و گاهی حتی عنوان «نوروفیدبک سطحی» به آن اطلاق می‌شود. این کار شامل وصل دو تا چهار الکترود به سر برای شناسایی فرکانس‌های مرتبط با اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی، اضطراب و بی‌خوابی می‌شود.
نوروفیدبک پتانسیل قشر آهسته (SCP-NF)
هدف از این نوع درمان کمک به افراد مبتلا با اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی، صرع و میگرن است. این درمان حتی به عنوان جایگزین بالقوه‌ای برای راه‌حل‌های دارویی، روی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی آزمایش شده است.
سیستم نوروفیدبک کم‌انرژی (LENS)
نوروفیدبک علاوه بر کمک به افراد مبتلا به اختلال‌های بیش‌فعالی، می‌تواند به افراد کم‌انرژی نیز کمک کند. هدف از این نوع درمان تغییر امواج مغزی بیمار در حین بی‌حرکت ماندن با چشمان بسته است. از این روش برای کمک به افراد مبتلا به بی‌خوابی، فیبرومیالژیا، سندروم پای بی‌قرار، اضطراب، افسردگی و خشم استفاده شده است.
تکنیک‌ها
اگر به دنبال درمان نوروفیدبک برای عارضه‌ای رفتاری نظیر افسردگی هستید، روان‌شناس معمولاً این کار را انجام می‌دهد و بر اساس مسائلی که شما به دنبال پرداختن به آن‌ها هستید، پرسش‌هایی را از شما خواهد پرسید. ممکن است لازم باشد به مطب پزشک بروید که در آنجا یک فرد حرفه‌ای الکترودها را به سر شما وصل خواهد کرد. این احتمال نیز وجود دارد که شما در حین پایش فعالیت مغزتان، فیلمی را تماشا کرده یا به محتوایی شنیداری گوش دهید. معمولاً شما می‌توانید واکنش مغزتان را بلادرنگ ببینید. یک کلینیک نمونه‌ای از بیماران را تشریح می‌کند که فیلمی را تماشا می‌کردند و همگام با تولید امواج مغزی خاصی در مغزشان، صفحه نیز روشن‌تر می‌شد. در مقابل، صفحه زمانی تاریک‌تر می‌شود که مغز امواج مغزی نه چندان خوشایندی را تولید کند. چون شما این را بلادرنگ می‌بینید، تصور این است که شما می‌توانید یاد بگیرید چطور امواج مغزی تولید کنید که صفحه را روشن نگه دارند. این پتانسیل استفاده یک‌روزه از این درمان برای جلوگیری از افکار منفی و کاهش اثرات رفتارهای اعتیادآور را نشان می‌دهد.
درمان نوروفیدبک می‌تواند به چه عارضه‌هایی کمک کند
همان طور که در بخش درمان نوروفیدبک فهرست شد، این درمان به چند روش می‌تواند مفید باشد. برای مثال اگر به دنبال کمک برای عارضه‌ای خاص هستید، قطعاً باید پژوهش کنید تا مطمئن شوید پزشکی که علاقه‌مند به ملاقات با او هستید، در درمان نوروفیدبک برای آن عارضه تخصص دارد. این درمان نیز همواره موردپژوهش است؛ با این حال موارد زیر عارضه‌های اصلی هستند که افراد برای آن‌ها به دنبال درمان نوروفیدبک هستند:
- اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی
- افسردگی
- اضطراب
- بی‌خوابی
- میگرن
- اعتیاد
- اختلال وسواس اجباری
- انرژی کم
- کنترل خشم
مزایای درمان نوروفیدبک
بزرگ‌ترین مزیت درمان نوروفیدبک این است که می‌تواند طرز کار درونی مغز را نشان دهد. این می‌تواند واکنش‌ها به اموری را نشان دهد که شما به آن‌ها آگاه نبودید و می‌تواند به شناسایی رفتار نامفید و کار در جهت تغییر آن‌ها کمک کند. مزیت دیگر درمان نوروفیدبک این است که واکنش بلادرنگ مغز شما را نشان می‌دهد. این کار امکان درک بهتر واکنش‌هایتان و بررسی آن‌ها از منبعی بی‌طرف را به شما می‌دهد. این درمان خصوصاً برای افرادی مفید است که با مدیریت خشم دست و پنجه نرم می‌کنند، چون آن‌ها اغلب به درونداد بیرونی حساس هستند.
کارآمدی
گرچه درمان نوروفیدبک هنوز به عنوان راه‌حلی برای بسیاری از عارضه‌ها، موردپژوهش است، در مطالعات گروهی کوچک مؤثر است. با این حال کارآمدی به تعداد جلسات و همچنین به عارضه نیز بستگی دارد. علاوه بر کارآمدی در درمان عارضه‌های فوق، این کار موجب افزایش فعالیت مغز در مطالعه روی 20 فرد مسن‌تر نیز شد. اعضای گروه قبل و بعد از جلسات 30 دقیقه‌ای قرارگیری در معرض نوروفیدبک گاما یا بتا، آزمون حافظه و ضریب هوشی دادند. پس از درمان، آن‌ها متوجه افزایش قابل‌توجه فعالیت مغزی افراد شدند که نشان می‌دهد مغز در حال پیر شدن ممکن است قادر به چیزی بیش از تفکر اولیه باشد. با این حال آن‌ها متوجه تفاوتی در کارکرد شناختی نشدند. این کار روی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی نیز تأثیر داشته است. در یک مطالعه، هم والدین و هم کودکان تفاوت قابل توجه پس از گذراندن یک تابستان تحت آموزش نوروفیدبک شدید را گزارش کردند.
نکات قابل توجه
اشاره به این نکته مهم است که درمان نوروفیدبک هنوز هم تحت پژوهش است. علاوه بر این، برخی افراد به این نکته پی بردند که این جلسات تحت پوشش بیمه نیستند و با توجه به تعداد جلسات می‌توانند زمان‌بر باشند. مسئلهٔ ماندگار بودن یا نبودن مزایا نیز مطرح است. با این حال، بسیاری از پزشکان و دانشمندان معتقدند نوروفیدبک کلید مسائل رشدی و اعتیاد است. علاوه بر این، هم افراد و هم خانواده‌های درگیر آزمایش‌های بالینی دوطرفهٔ پنهان، پیشرفت پس از این جلسات را گزارش کرده‌اند.
