طرحواره شکست
فرد دارای طرحواره شکست باور دارد که انسانی شکست خورده است یا در آینده شکست خواهد خورد. برای رسیدن به موفقیت به اندازه کافی شایستگی ندارد. فرد در مقایسه با همسالانش در حوزه‌های ورزشی، تحصیلی، شغلی و… اغلب احساس بی‌کفایتی میکند و احساس میکند در مقایسه با دیگران، موفقیت کمتری دارد و نتوانسته پیشرفت کند. چنین فردی غالباً باور دارد که انسانی احمق، بی‌عرضه، بدون استعداد، نادان و زیردست است و به اندازه‌ی دیگران موفق نیست.
این افراد معمولاً تسلیم طرحواره خود می‌شوند و همیشه خودشان را ضایع می‌کنند یا کارهایشان را با بی میلی یا اجتناب از کار یا اهمال‌کاری انجام می‌‌دهند. افرادی که طرحواره شکست دارند، گاهی به صورت افراطی تکالیف‌شان را جبران می‌کنند، آن‌ها بیشتر اوقات افراد موفقی از کار درمی‌آیند؛ باوجوداین، احساس موفقیت نمی‌کنند.
ابعاد طرحواره شکست
بُعد اول بی‌کفایتی است: این افراد همانند کودکی هستند که برای زنده‌ماندن، احتیاج به والدین خود دارند. از تغییر و کارهای جدید خودداری می‌کنند.
بُعد دوم، وابستگی است که به دنبال بُعد اول می‌آید. ازآنجاکه افراد درگیر در طرحواره شکست نمی‌توانند کارهایشان را مستقل انجام دهند، دنبال افرادی هستند تا به آن‌ها وابسته شوند و نیازشان را برآورده کنند یا در کار جدید، قدم به قدم به آن‌ها بگویند که چه کار کند و چه کار نکند.
مبتلایان به طرحواره شکست همیشه از این شاخه به آن شاخه می‌روند و درحال تغییر شغل هستند. حتی اکثراً در شغل‌هایی که پایین‌تر از استعدادشان است، مشغول می‌شوند و می‌گویند: “کار که عار نیست!”.
آن‌ها اغلب برای موفقیت در زمینه‌های مختلف هیچ تلاشی نمی‌کنند و منتظر می‌مانند تا موفقیت از آسمان نازل شود. در این حال با اینکه تلاشی نکرده اند، ناراحت شده و می‌گویند می‌دانستم که شکست می‌خورم و موفق نمی‌شوم.
والدین نقش مهمی در شکل‌گیری این طرحواره دارند.
دلایل اصلی طرحواره شکست
- توهین و سرکوب والدین در زمینه های مختلف ورزشی، تحصیلی و…
- نادیده گرفتن موفقیت‌های کودک از سوی والدین
- موفقیت زیاد والدین در زمینه های شغلی و تحصیلی
- والدینی که برنامه‌ای برای بزرگ شدن و آینده فرزندان خود ندارند
- انتقاد و مقایسه‌ی زیاد والدین
- معیارهای بالای والدین
- کودکان بیش فعال
- کودکان مهاجر
مشاوره روانشناسی سرو انجام مشاوره فردی را برای درمان طرحواره شکست توصیه میکند.
